“Waarom schieten mensen op elkaar, mama?”
De aanslag in Parijs, de klopjacht die vervolgens live te volgen was op TV. Vele van ons hebben waarschijnlijk aan de buis gekluisterd gezeten, in shock, kreten van ongeloof uitstotend en kinderen tot stilte manend. Helaas zijn er nog veel meer van dat soort momenten geweest. Denk aan 9/11 of bijvoorbeeld de vliegtuigramp in de Oekraïne. Maar ook momenten in je eigen leven die diepe impact hebben. Momenten dat je aan jezelf niet eens kan verklaren waarom de wereld zo in elkaar zit. Laat staan aan je kinderen. Maar wat nou als je kinderen de leeftijd hebben dat ze vragen gaan stellen? Hoe ga je om met het feit dat de wereld, helaas, niet zo rooskleurig is als in de vele sprookjes die wij onze kinderen voorlezen?
Er gebeuren in deze wereld helaas iedere dag weer vreselijke dingen. “Ver” van ons bed, zoals in Parijs, maar ook dichterbij huis. Dingen waar onze kinderen ook mee geconfronteerd worden en waar ze, afhankelijk van leeftijd, vragen over gaan stellen. “Waarom schieten die mannen op elkaar?” “Hoe komt het dat al die mensen zo verdrietig zijn?” “Waarom vliegt er nou een vliegtuig in die toren?” Allemaal vragen die een kind zou kunnen stellen op momenten dat zij zulk nieuws meekrijgen. Aan ons als ouders de taak om onze kinderen te begeleiden in het plaatsen van deze gebeurtenissen. Het is belangrijk om te kijken naar welke leeftijd je kind is. Uiteraard reageren jonge kinderen anders dan oudere kinderen. Jonge kinderen ervaren de wereld anders en overzien gevolgen vele malen minder (of zelfs niet) ten op zichtte van oudere kinderen. Hierdoor zullen jonge kinderen over het algemeen ook minder snel angstig worden van zulke gebeurtenissen dan oudere kinderen.
Een van de belangrijkste dingen is een feitelijke boodschap geven aan een kind, laat ingewikkelde details achterwege. Probeer na te gaan bij je kind wat hij erover weet. Een kind zal vertellen en vervolgens waarschijnlijk vragen gaan stellen. Door deze aanpak weet je wat er in het hoofd van je kind omgaat en kun je jouw reactie hier veel beter op afstemmen. Probeer geen eigen invulling aan het verhaal te geven en laat de lijn van het gesprek bepaald worden door het kind. Indien je antwoord moet geven op vragen, hou deze antwoorden dan klein en feitelijk. “Waarom schoten die mannen met geweren?” “Omdat die mannen heel boos waren.” Op je antwoorden komen vanzelf weer nieuwe vragen. Als de nieuwe vragen uitblijven kun je er van uit gaan dat het verhaal goed genoeg is uitgelegd.
Als kinderen beelden hebben gezien van zaken die niet voor hun ogen bestemd waren is het belangrijk dat hun ervaringen centraal staan. Laat ze maar vertellen wat ze gezien hebben en indien mogelijk wat dit met ze deed. Als kinderen angst krijgen (“komt de oorlog nu ook hier?”) probeer deze angst dan weg te nemen maar wees wel eerlijk. Geef bijvoorbeeld aan dat de kans klein is dat de oorlog hier in Nederland komt. Maar niet dat het nooit kan gebeuren. Leugentjes om best wil, die het kind moeten behoeden voor de slechte kanten van het leven werken vaak averechts. Het is vele malen belangrijker om een kind te leren om gaan met tegenslagen en verdriet in het leven. Hierdoor worden ze sterkere persoonlijkheden. Onderschat ook nooit de veerkracht en het onzettende relativeringsvermogen van een kind. Om een voorbeeld te geven van dit relativeringsvermogen in een situatie dicht bij huis: toen ik mijn dochter moest vertellen dat de vader van een vriendin van ons was overleden was een van haar eerste reacties: “Wat fijn dat ze dan nog een mama heeft!”
Zorg er wel altijd voor dat je in gesprek met een kind je eigen emotie niet je kind laat overspoelen. Dit moet je elders doen. Emotie tonen is goed maar naar je kind toe moet je altijd het vertrouwen laten zien dat het uiteindelijk wel goed komt. Dan zijn al die “en ze leefden nog lang en gelukkig…”- eindes toch nog ergens goed voor geweest!
Hoe zijn jullie ervaringen met het hebben van serieuze gesprekken met je kinderen? Hoe reageren ze op heftige gebeurtenissen?